شرکت هپکوی اراک که روزی نماد صنعت و افتخار کشور بود، در آستانه تعطیلی است، شرکتی که با هدف مونتاژکاری 500 دستگاه ماشینآلات راهسازی شروع به کار کرد و طی سهدهه با رفع نیازهای داخلی به چند برابر ظرفیت اولیه خود رسید، اکنون پس از خصوصیسازی غیراصولی و بیتدبیریها، با چالشهای جدی مواجه است.
در دوران دفاع مقدس، اهمیت استراتژیک شرکت هپکو، بیش از پیش مشخص و با ماشینآلات راهسازی هپکو ساخت معابر، جادهها و خاکریزهای متعددی انجام شد؛ در یکی از پروژهها، موتورهای دویچ آلمانی در شرکت هپکو در عملیات محرمانه "طارق" بر لنجها مستقر شدند که نتیجهاش غافلگیری ارتش عراق در برابر قدرت مانور لنجهای ایران بود.
با توجه به نیاز کشور به ارتقاء این صنعت، دولت از سال 1363 سرمایهگذاری عظیمی را در بخش تولید ماشینآلات این شرکت انجام داد که در نوع خود در منطقه بینظیر بوده و هنوز هم هست، بنابراین طرح توسعه و تاسیس سالنی به مساحت 60 هزار متر مربع با اعتبار ارزی 250 میلیون دلار در برنامه قرار گرفت و طی چهار سال به بهرهبرداری رسید.
به هرحال شرکت هپکو با این توان و ظرفیت به دنبال سوءمدیریتها و روند غلط واگذاریها حال و روز خوشی نداشت و حتی پس از واگذاری به سازمان تامین اجتماعی در عوض بخشی از بدهیهای دولت به تامین اجتماعی با مشکلاتی روبرو بود امروز با برنامهریزی و تلاش در حال برگشت به روزهای اوج تولید خود است که نیاز به حمایت مسئولان برای سرعت گرفتن فعالیت شرکت است، موضوعی که خبرگزاری تسنیم استان مرکزی در مصاحبه تفصیلی با قائم مقام شرکت هپکو ابعاد مختلف آخرین وضعیت این شرکت را به بحث و بررسی گذاشته که در زیر میآید:
"علیرضا میقانی" قائم مقام مدیرعامل هپکو با اشاره به آغاز به کار این شرکت اظهار داشت: کار شرکت هپکو در قبل از انقلاب مونتاژ ماشینآلات راهسازی و معدنی بود.
وی افزود: پس از انقلاب و با رویکرد کشور برای گسترش حوزه تولیدات، شرکت هپکو یکی از بزرگترین طرحهای پس از انقلاب را در زمینه بومیسازی و داخلیسازی دنبال کرد و در سال 64 با 100میلیون طرح توسعه خود را ایجاد کرد که در سال 68 به بهرهبرداری رسیدند.
حماسهآفرینی هپکو در پشتیبانی از جبهه در دوران دفاع مقدس
قائم مقام مدیرعامل هپکو با اشاره به طرح توسعه هپکو در دهه 60 گفت: در سال 64 در اوج بحرانهای ارزی و موقعیت جنگی کشور، دولت این شرکت را گسترش داد و در دفاع مقدس به عبارتی جنگ ایران با دنیا نیاز ماشینآلات راهسازی و معدنی یکی از نیازهای جنگ بود و همانطور که به تانک، نفربر و غیره نیاز داشتیم ماشینآلات راهسازی و معدنی هم یکی از نیازها بود که به همین سبب سرمایهگذاری بزرگ در شرکت شکل گرفت.
میقانی ادامه داد: از سال 68 و 69 با ایجاد طرح توسعه شرکت هپکو به عنوان یکی از تولیدکنندگان بخشهای راهسازی و معدنی پا به عرصه تولید گذاشت و باتوجه به اینکه طرح توسعه جزو 100 طرح برتر پس از انقلاب بود این امکان را میدهد که در زمینه ماشینآلات راهسازی و خودکفایی توانستیم ماشینآلات بسیار از جمله انواع لودرها، بولدوزرها، گریدر، غلطکها و غیره را بومیسازی و به بازار مصرف عرضه کنیم.
وقتی 2000 نیروی کار هپکو به زیر هزار نفر پس از واگذاری رسید
قائم مقام مدیرعامل هپکو با اشاره به واگذاری هپکو گفت: شرکت هپکو در اوج فعالیت خود در زمانی که در سال 85 به بخش خصوصی واگذار شد تقریباً 2 هزار نفر پرسنل داشت و در دو مرحله خصوصیسازی ناموفق این شرکت با کاهش نیرو روبهرو شدیم که بیشتر به سبب بازنشستگی و خروج پرسنل و عدم جایگزینی اتفاق افتاد.
وی اضافه کرد: به هر حال امروز بیش از 15 سال از زمان واگذاری هپکو میگذرد و امروز نیروی کار این شرکت تقریباً حدود زیر هزار نفر در شرکتها و در هپکو حدود 800 نفر و با سایر شرکتهای زیرمجموعه حدود هزار نفر نیرو داریم.
هپکو تنها تولیدکننده ماشینآلات راهسازی در کشور است
قائم مقام مدیرعامل هپکو با اشاره به برنامههای تولیدی شرکت که از حدود یکسال گذشته برنامهریزی شده و با رویکرد بخش معدن، گفت: تولید 16 نوع محصول جدید برای بخش معدن ارائه دادیم و شرکت در افق 4 تا 5 ساله باید به اشتغال قبل از خصوصیسازی خود برگردد و اگر تولید روتین شرکت انجام شود به جز هزار و 500 تا 2 هزارنفر اشتغال در شرکت به طور غیرمستقیم نزدیک به 10 هزار نفر از طریق تامین قطعات و خدمات بتواند ایجاد اشتغال کند.
وی افزود: هپکو تنها تولیدکننده ماشینآلات راهسازی در کشور است و باتوجه به سرمایهگذاری که در شرکت انجام شده برای اینکه خط کاملی از تولیدات بتوانیم وارد شرکت کنیم و طراحی و مهندسی انواع ماشینآلات انجام شود و شرکت نه تنها در ایران بلکه در خاورمیانه بینظیر است سبد محصول از دیرباز به سبب تنوع در نیاز مشتریان در بخش کشاورزی، راهسازی و معدنی و اخیرا در حوزه شهری تنوع محصولات زیاد است و شرکت 24 نوع محصول هم در سال تولید کرده که شاید در این صنعت این تنوع محصول نیازمند مهندسی قوی است برای اینکه بتوانیم این محصولات را پشتیبانی کنیم.
میقانی بیان کرد: 16 نوع محصول جدید در بخش معدن برنامهریزی کردیم که جدید به معنی این است که با تکنولوژی روز محصول تولید میشود به طوری که بیشتر محصولات سابقه تولید در شرکت دارند و 2 محصول مهم در بخش استراتژیک معدن نشاندهنده این موضوع است به طوری که اخیرا با تولید حدود 8 نوع دامپتراک و تراک خود را به معادن عرضه کردیم.
وی ادامه داد: ظرفیت تولیدی شرکت حدود 3 هزار دستگاه انواع ماشینآلات است که با درنظرگرفتن برخی ماشینآلات ویژه تا حدود 4 هزار دستگاه میتوانیم تولید کنیم و رکورد تولید تا 2 هزار و 100 دستگاه انواع ماشینآلات در سال و ارائه به بخش معادن در شرکت بوده است.
خروج 6 هزار میلیارد تومان بابت ماشینآلات دست دوم
قائم مقام مدیرعامل هپکو با اشاره به موضوع واردات گفت: موضوع را وسیعتر از ضربهزدن به هپکو میبینم؛ باتوجه به تجربه 30ساله در بخش معدن و راه در حوزه ماشینآلات این موضوع ضربهای که وارد میکند بسیار فراتر از ضربه زدن به تولید داخلی شرکت هپکو است؛ به طوری که به سبب واردات بیرویه به ویژه ماشینآلات دست دوم که در سالیان گذشته بهویژه در حوزه معدن داشتیم بسیاری از معادن امروز راندمان ندارند و به تعطیلی کشیده شدند.
وی افزود: زیرا از ماشینآلات دست دوم استفاده میکنند درحالیکه قانون اعلام کرده با عمر میانگین 5 سال باشند اما در مناقصات عمومی برخی معادن محصولاتی معرفی میکنند که تولید حدود 20 تا 30 سال گذشته هستند و با واردات این ماشینآلات کشور را به یک گورستانی از ماشینآلات دست دوم و قدیمی تبدیل کردند که راندمان معادن را پایین آورده و همانند خروج ارز بسیار از کشور شده که در این واردات مشکلاتی از جمله تعویض پلاکها و غیره شکل میگیرد که باید نگاهی فراتر از موضوع حمایت از هپکو و تولید داخل داشته باشیم.
میقانی تصریح کرد: باید در مقابل ارزی که از کشور خارج میشود محصولی وارد کنیم تا بتوان بهصورت مناسب مصرف کرد؛ به طوری که در چند سال گذشته حدود 6 هزار میلیارد تومان بابت ماشینآلات لودر، بیل و دامپتراک بیشتر دست دوم از کشور خارج کردیم و بازار ما حراج شده برای برندهایی که به طور رسمی اعلام میکنند ما به کشور ایران هیچگونه خدماتی نمیدهیم و باید مسئولان به این موضوع توجه داشته باشند.
وی اضافه کرد: بنابراین باید به این موضوع توجه داشت که اگر قرار است بازار را در اختیار برندی قرار دهیم باید برند با همکاری تولیدکنندگان داخلی کشور که سرآمد آنها هپکو است تولید داخلی محصولات را آغاز کنند.
حضور شرکتهای خارجی در کشور باید همراه با انتقال تکنولوژی باشد
قائم مقام مدیرعامل هپکو با اشاره به مسئله تحریمها گفت: پس از اینکه به سبب تحریم، برندهای اروپایی از کشور خارج شدند؛ ما تولید خود را ادامه دادیم زیرا انتقال تکنولوژی صورت گرفته بود ولی امروزی برندی که ماشین کامل میفروشد به محض اینکه به هر دلیلی متوقف شود مشتری برای قطعات آن ماشین نمیتواند کاری انجام دهد و کشور هم نمیتواند ادامه دهد.
وی افزود: بنابراین اگر امروز بازار را در اختیار برخی برندها قرار میدهیم باید برندها متعهد باشند که از طریق تولیدکنندگان داخلی با همکاری مشترک با آنها به بازار محصول ارائه دهند و واردات محصول به طور کامل با توجه به شرایط کشور تصمیم درستی نیست که تاکنون ضربه دیدیم و اگر متوقف نشود ضربههای بیشتری میبینیم.
هپکو تنها شرکتی در دنیاست که برندش کنار "کوماتسو" روی تولیدات قرار میگرفت
قائم مقام مدیرعامل هپکو با اشاره به ظرفیتهای این شرکت گفت: هپکو یک شرکت موفق است به طوری که جزو معدود شرکتهایی در کشور بود که توانستیم به کشورها و مناطق بزرگ صنعتی حوزه ماشینآلات صادرات داشته باشیم که نشان میدهد شرکت از بیس مهندسی و کیفیتی و دانش تولیدی در حیطه پرسنلی و کارگری برخوردار بوده که توانسته صادرات داشته باشد.
وی افزود: در زمینه همکاری با شرکت کوماتسو برای تولید مشترک ماشین تنها شرکتی در دنیا هستیم که برند ما در کنار شرکت کوماتسو به طور مشترک روی یک محصول زده و به بازار عرضه شده است به طوری که در هیچ جای دنیا کوماتسو با هیچ شرکتی برند مشترک نزده که نشان میدهد هپکو زمینه و بیس کیفیتی بسیار خوبی دارد که اگر به دلایلی نتوانستیم استفاده کنیم که انحصارا و اختصاصا به سبب سود سرشار در ماشینآلات وجود دارد.
میقانی خاطرنشان کرد: به همین سبب این صنعت با فراز و فرودهایی رو به رو بوده و در دوره اوج تولیدات (بیش از 2 هزار تولیدات) از موضوع واردات و وارداتچیها مستثنی نبودیم و ضربه دیدیم و هرچه شرایط سختتر شده ضربات هم سنگینتر شده است.
قائم مقام مدیرعامل هپکو با اشاره به مشکلات هپکو گفت: هر زمان که صحبت از رفع مشکل هپکو بوده اعلام کردیم مشکلات هپکو در یک جمله و یک تصمیم و نامه خلاصه نمیشود و نه تنها هپکو بلکه هر صنعتی برای ادامه حیات به پکیجهایی در زمینه بازار و غیره نیاز دارد و نیازمند پکیجهای مالی و حمایتی هستیم نه اینکه تنها ارائه وام موردنظر باشد.
وی افزود: بلکه امروز برای بستن قرارداد با شرکتهای داخلی که یکی از معضلات است باید قراردادها توسط سیستم بانکی حمایت و ضمانتنامه صادر شود و یا شرایطی را متولیان امر ایجاد کنند تا بتوانیم ضمانت نامه بانکی بدهیم و معتبر باشد.
میقانی بیان کرد: امروز با برنامهریزیها باید حدود هزار و 500 تا 2 هزار میلیارد تومان را بتوانیم برای فروش داشته باشیم که اگر قرار باشد برای همه ضمانتنامه صادر کنیم و 10 درصد پول در بانک داشته باشیم حدود 200 میلیارد تومان باید سپرده بانکی ایجاد کنیم که میطلبد با سیاست تصمیمگیران برای روان کردن شرایط تولید تلاش میکنند شرایطی ایجاد شود تا آسانتر بتوانیم قرارداد ببندیم و یا سیستم بانکی در ارائه ضمانتنامهها شرایط سهلتری را داشته باشد و اگر سختگیرانه برخورد شود امروز برای این حجم از تولید نمیتوان به راحتی ضمانتنامه صادر شود و برای قراردادهایی که بسته شده تلاش کردیم تا ضمانتنامه صادر شود اما هر میزان که حجم فروش بیشتر شود کار سختتر میشود.
آینده شرکت هپکو روشن و موفق است
قائم مقام مدیرعامل هپکو با اشاره به بحرانهای شرکت هپکو گفت: بزرگترین بحران در هپکو واگذاری شرکت به افرادی است که در این صنعت تخصص و پیشینه لازم نداشتند و به هپکو به شرکتی که به مدت گذرا در آن فعالیت دارند نگاه میکنند که سبب شده یک مقدار اعتبار خود را در نزد مشتریان از دست بدهیم و امروز مشتری میبیند که هپکو در گذشته تغییرات زیادی داشته که شاید سبب شود در مراجعه مجدد به هپکو با احتیاط عمل کند اما خوشبختانه با حمایت و حضور تیمی که سابقه درخشان در این زمینه داشتند این موضوع رو به بهبود است.
وی افزود: خصوصیسازیهایی که صورت گرفته توسط نهادهای نظارتی بررسی میشود زیرا این واگذاریها سبب شده تا توان شرکت کاهش پیدا کند که باید جبران کنیم و برای گسترش بازارهای جدید و فعال کردن آنها تلاش میکنیم و در نهایت آینده شرکت را در صورتیکه حمایتهای لازم از آن شود مثبت میبینم.
میقانی بیان کرد: توانستیم لیست کاملی از نیازمندیهای بخش معدن و راه به مشتریان ارائه دهیم و به اعتقاد افرادی که در جبهه مخالف شرکت این موضوع را تاکید میکنند که هپکو لیستی را که به معادن ارائه داده لیست کاملی است و میتواند نیازمندیهای بخش معدن را پوشش دهد بنابراین میتوانیم ادعا کنیم که شرکت هپکو با نیازمندیهای بخش معدن آشنا است و اگر اطمینان دوطرفه بین شرکت و معدن روز به روز تقویت شود میتوانیم به گسترش فعالیتهای معدنی کمک کنیم و بخش معدن نقش مهمی در احیای مجدد شرکت هپکو داشته باشد.
قائم مقام مدیرعامل هپکو عنوان کرد: امیدواریم با حمایت دولت این اعتماد را به خوبی به بخش معادن و دولت پاسخ دهیم و دولت حمایتهای خود را از این شرکت بهگونهای برنامهریزی کند که بتواند منشا ایجاد اشتغال پایدار در کشور و سبب افزایش راندمان کاری معادن و ارزآوری بیشتر و رشد بخش معدن شود.
میقانی ادامه داد: باتوجه به نیاز کشور باید تمام تلاش در بخش معدن معطوف کنیم زیرا حجم واردات امروز بسیار سنگین است و باید شرکت شبانهروز فعالیت داشته باشد تا بتواند بخش معدن را پوشش دهد و ظرفیتی که امروز بخش معدن به آن نیاز دارد بزرگ است و تلاشمیکنیم تا این ظرفیت را پوشش دهیم.
وی خاطرنشان کرد: بزرگترین مشکل ساختار مالی است که امیدواریم با حمایت در بخش بانکی بتوانیم قراردادهایی که امضا و مشتریان مشخص است اعتماد به گونهای باشد تا بتوانیم قراردادها را اجرایی کنیم.