ضرورت احیای معادن دارای بازار تضمین شده مواد معدنی

در میزگرد “احیا معادن کوچک در سال رونق تولید” مطرح شد:
ضرورت احیای معادن دارای بازار تضمین شده مواد معدنی/ تهیه بسته احیای معادن کوچک در استان ها

افزایش سطح اشتغال پایدار و ثروت آفرینی، رونق تولید و همچنین رشد زیست بوم کارآفرینی را می توان از مهم ترین عوامل جذابیت برای سرمایه گذاری و توسعه معادن کوچک و متوسط مقیاس، نام برد.

با توجه به اینکه بیش از ۹۸ درصد معادن کوچک مقیاس هستند، کارشناسان معتقدند، با فعال سازی این معادن ارزش افزوده ای که نصیب اقتصاد کشور می شود بسیار چشمگیر خواهد بود و حتی می تواند ۶۰درصد درآمدهای نفتی را نیز پوشش دهد.

به این بهانه در ادامه سلسله نشست های تخصصی روابط عمومی ایمیدرو، این بار موضوع “احیا معادن کوچک در سال رونق تولید” برگزار شد. سمیه خلوصی مدیر برنامه ریزی و نظارت راهبردی ایمیدرو، محمدرضا بهرامن رئیس خانه معدن ایران و فرید دهقانی مدیرعامل صندوق بیمه فعالیت های معدنی میهمانان این میزگرد در مرداد ۹۸ بودند و پیشنهادات و اقدامات انجام شده در اجرای این طرح را بیان کردند.

در ادامه مشروح این میزگرد را می خوانید:

اجرای طرح فعالسازی معادن کوچک در چه مرحله ای قرار دارد و مجموعه تحت مدیریت شما چه اقداماتی در این زمینه داشته است؟

خلوصی: مهم ترین اقدامی که ایمیدرو امسال شروع کرده، احیا و فعال سازی معادن کوچک است.

بارزترین مزیت معادن کوچک، گستردگی آنها در کشور و اشتغالزایی بالا است. چراکه می توان در نقاط مختلف کشور یک معدن کوچک را تحویل گرفت و اشتغالزایی فراوانی در آن ایجاد کرد.

از دیگر مزیت های مهم معادن نسبت به سایر صنایع، ایجاد اشتغال در بخش خدمات و صنایع جانبی است که با ضریبی به چندین برابر می رسد. زمانی معدنی را توسعه می دهیم، حمل و نقل و دیگر خدمات جانبی آن موجب توسعه اقتصادی آن منطقه و یا ایجاد ثروت محلی می شود.

در بخش معادن کوچک، برنامه ای که ایمیدرو امسال دنبال می کند، فعال کردن ۱۵۰ معدن است. اکنون در حال بررسی هستیم تا بسته احیا و فعال کردن آنها را طراحی کنیم در حال حاضر شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران در حال انجام این برنامه است.

بعد از بررسی های اولیه این نوع معادن، معضل آنها شناسایی می شود و اگر نیاز به آموزش داشته باشند، ایمیدرو برای آنها برنامه آموزشی برگزار می کند. چنانچه مشکل زیربنایی داشته باشند، ایمیدرو زیربناها را ایجاد می کند. علاوه بر این اگر مشکل بازار برای تولیدات خود داشته باشند، با سرمایه گذاران و خریداران مواد معدنی نشستی برگزار و قرارداد بلندمدت خرید برای آنها منعقد می شود. از سوی دیگر چنانچه مساله توسعه داشته باشند، با سرمایه گذاران جلسه یا جلساتی گذاشته می شود تا بسته تامین مالی طراحی و ارایه شود.

۵۰ معدن فعال می شود

امیدواریم امسال از ۱۵۰ معدنی که بررسی روی آن ها انجام شده، حدود ۵۰ معدن را در نقاط مختلف کشور فعال کنیم. این مهم ترین برنامه ای است که در سال جاری دنبال می کنیم.

بسته‌های اجرایی برای فعال شدن معادن کوچک مقیاس، در چهار استان طراحی شده که با اجرایی شدن آنها شاهد اشتغال‌زایی در این استان‌ها خواهیم بود.

بودجه مربوط به این کار هم مشخص شده و یکسری تفاهم‌نامه نیز با برخی سرمایه‌گذاران به امضا رسیده است. در عین حال، هماهنگی لازم برای دعوت از طرف‌های تفاهم و فراخوان جذب سرمایه‌گذاران جدید نیز از طریق شرکت تهیه و تولید مواد معدنی انجام شده تا از تمام ظرفیت موجود برای سرمایه‌گذاری استفاده شود.

نقش خانه معدن

بهرامن: خانه معدن از ابتدای طرح موضوع راه اندازی معادن کوچک و متوسط، آمادگی خود را برای حمایت همه جانه از این پروژه ملی اعلام کرد. در این زمینه تفاهم نامه هایی برای احیای معادن کوچک در بهمن ماه ۹۶ بین تشکل های معدنی به امضا رسید که از جمله آنها می توان به تفاهم نامه خانه معدن و انجمن سنگ آهن ایران اشاره کرد که انجمن سنگ آهن ایران واحدهای واجد شرایط دریافت کمک یا نیازمند سرمایه‌گذاری را شناسایی کرده و پس از بررسی قابلیت سرمایه‌گذاری در آن و توجیه اقتصادی این کار، اقدام به معرفی آنها به سرمایه‌گذار کند.

در حال حاضر علاوه بر بررسی مسایل مرتبط با معادن کوچک و چاره اندیشی برای حل مسایل اینگونه معادن توسط خانه معدن ایران، به عنوان حاکم بین معدنکار و سرمایه گذار در این طرح فعالیت می کنیم.

ماهیت فعالیت صندوق بیمه معدن

دهقانی: ماهیت وجودی صندوق بیمه فعالیت های معدنی حمایت از معادن کوچک است. با توجه به سرمایه ای که در اختیار داریم، از ابتدا هدف از تشکیل صندوق، حمایت از اقداماتی همچون اکتشاف، استخراج و فرآوری در معادن کوچک بوده است.

برای حمایت از معادن سنگ آهن و مس تعامل سه جانبه ای با شرکت ملی مس، گل گهر، تهیه و تولید و چادرملو را آغاز کرده ایم؛ تا با یک پروسه منظم بتوانیم از منابع مالی موجود شرکت های مذکور، نزد بانک های عامل خلق اعتبار کنیم به طوری که مجوز برای اخذ تسهیلات معادن کوچکی که می خواهند مواد معدنی تولیدی یا محصولات تولیدی را به آن سه شرکت ارسال کنند، را صادر کنیم.

در راه اندازی معادن کوچک و متوسط ، الزاما همه معادن نیاز به تسهیلات ندارند بلکه برخی از آنها زیرساخت و برخی نیز به تسهیلات نیاز دارند؛ آنهایی که نیاز به تسهیلات داشته باشند، به صندوق مراجعه خواهند کرد.

تاکنون بالغ بر ۶۷۰ بیمه نامه صادر کردیم که برای معادن کوچک بوده است.

زمان پاسخ، حداکثر ۴۰ روزه

روند ارایه ضمانت، مشخص بوده که در سال ۹۷ با توجه به اینکه در صندوق کارگروهی تشکیل شده برای عارضه یابی و حذف بروکراسی ها، به این نتیجه رسیده ایم که کلیه پروسه درخواست بررسی و صدور بیمه نامه به صورت آنلاین باشد.

در این صندوق تمام فرایند بررسی مدارک متقاضیان، آنلاین است. این تعامل و بهبود کیفیت منجر به کاهش حداقل ۲ ماه در روند صدور بیمه نامه شده است. در حال حاضر حداکثر زمان لازم برای پاسخ به متقاضی تسهیلات، ۴۰ روز است.

علاوه بر این برای اینکه روند دسترسی را تسهیل ببخشیم، تعداد بانک های عامل ارایه کننده تسهیلات را افزایش دادیم.

چه اقداماتی باید برای رونق معادن کوچک و آن ارزش افزوده ای که حاکمیت و فعالان این بخش به دنبال آن هستند را در دستور کار قرار داد؟

دهقانی: در نخستین گام، “معادن کوچکی باید احیا شود که دارای بازار تضمین شده مواد هستند.” برای اینکه دوام یک تجارت در این حوزه منوط به تقاضای آن کالا است.

باید توجه داشت وقتی برای ماده معدنی تقاضا نیست چند عامل در این موضوع تاثیرگذار است. یا یک سری مواد معدنی کیفیت لازم را ندارند؛که در این حوزه باید تکنولوژی را ارتقا داد. و یا اینکه زیرساخت های لازم برای احیا آن معدن وجود ندارد و آن معدن دیگر محصول رقابتی تولید نمی کند.

از سوی دیگر حاکمیت و دولت باید به این موضوع ورود کرده و در جهت حل مشکلات اینگونه معادن با کمک متولیان و کارشناسان این حوزه، چاره اندیشی کند. حاکمیت باید در بخش زیرساخت ها در جهت تسهیل گری برای حذف قوانین زاید حرکت کند. برنامه ریزی و اولویت بندی برای میزان کمک به معادن، می تواند کمک شایانی در موفقیت این طرح داشته باشد.

افزایش سرمایه

امیدواریم با پیگیری رئیس هیات عامل ایمیدرو در سال جاری بتوانیم سرمایه صندوق را از ۱۴۳ میلیارد تومان به ۳۵۰ میلیارد تومان برسانیم که پیش بینی می کنیم این رقم جدید تا پایان سال ۹۸ محقق شود. این افزایش سرمایه از محل منابع داخلی ایمیدرو و همچنین از محل درآمدهای حقوق دولتی معادن (ماده ۳۱ قانون معادن) خواهد بود.

بهرامن: بیش از ۹۰ درصد معادن کشور، کوچک مقیاس هستند. نیمی از این معادن در شرایط خاص قرار دارند نیاز به یک نگاه مهندسی و حمایت، برای ایجاد ارزش افزوده هستند.

عمده اشتغالزایی در این حوزه، مربوط به معادن کوچک است. اگر این معادن را به چرخه تولید بازگردانیم، اشتغالزایی پایه ای رقم خواهد خورد.

“تهیه و تولید”، راهبر احیای معادن کوچک

در این راستا تجمیع معادن کوچک و تامین زیرساخت های مرتبط با فرآوری در کنار این معادن ضروری است. امروز شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران راهبری این توسعه معادن کوچک را به عهده گرفته است.

۵ استان پیشرو

احیا معادن کوچک در استان های هرمزگان، زنجان، فارس، سیستان و بلوچستان و کرمان کلید خورده است. به طور مثال احیا معادن (سنگ آهن) هماتیت در هرمزگان آغاز شده است و برنامه راه اندازی ۲۰ معدن سنگ ساختمان با کمک انجمن سنگ در دستور کار قرار گرفته است.

در حال حاضر کارگروه احیا معادن کوچک تشکیل شده و مسائل مرتبط با راه اندازی اینگونه معادن در این کارگروه بررسی و در شورای عالی معادن مطرح می شود.

اشتغال؛ اصلی ترین مزیت

خلوصی: در این پروژه همه ارکان کشور با نگاهی ملی باید در جهت پیشبرد این هدف گام های اساسی برداشته و تا رسیدن به حصول نتیجه پای کار باشند. در حال حاضر مواد معدنی فلزی مانند آهن، مس، کرومیت و منگنز با توجه به نوع کانسار و نحوه استخراج از فراوانی بیشتری در حوزه معادن کوچک مقیاس استان‌ها برخوردارند. به طور حتم در نقاط مختلف کشور می‌توان با سرمایه‌گذاری اندک، یک معدن کوچک را فعال و اشتغال‌زایی قابل‌توجهی ایجاد کرد. با این تعریف، اصلی ترین مزیت معادن کوچک به ویژه در مناطق محروم، ایجاد اشتغال است.

با توجه به روند فعلی اجرای برنامه ها، چشم انداز توسعه معادن کوچک مقیاس را چطور می بینید و چه عاملی می تواند بیشترین تاثیر را در تسریع برنامه های این طرح ملی داشته باشد؟

دهقانی: بخش معدن با توجه به تحریم های ظالمانه،‌ تاثیر حداقلی از این هجمه ها می پذیرد. معدن و صنایع معدنی جزو معدود بخش هایی است که می تواند ارزآور، اشتغالزا و عامل توسعه مناطق کشور به ویژه مناطق محروم باشد.

آینده بخش معدن بسیار مطلوب خواهد بود. با توجه به اینکه اکثر معادن کشور، کوچک مقیاس است بنابراین توجه به این بخش می تواند منجر به شکوفایی اقتصاد کشور شود. در این راستا برنامه ریزی درست برای احیا از اهمیت قابل توجهی برخوردار است. در ابتدا باید مشکلات بررسی شود و با “برنامه ریزی درست در زمان درست” و تعیین یک چشم انداز به طور اصولی اهداف را دنبال کرد.

از محل حقوق دولتی به زیربناها

خلوصی: در حال حاضر ۴ استان در قالب این طرح ارزیابی و ۱۳ پرونده موضوعی ماده معدنی و استانی بررسی و در نهایت ۷۹ بسته اجرایی تصویب شده است. قرار شده از محل حقوق دولتی منابعی در اختیار طرح ایجاد زیر بناها قرار گیرد تا در بخش ایجاد زیر بناهای مورد نیاز معادن هزینه شود.

با فعال شدن بخش معدن و اهتمامی که در اجرای این طرح شاهد هستیم، خدمات حمل و نقل و سایر خدمات جانبی باعث توسعه اقتصادی و روابط اجتماعی منطقه می شود و این مزیتی است که معدن و صنایع معدنی را به عنوان حوزه ای اثربخش در اقتصاد کشور معرفی کرده است.

نقش رسانه ها

بهرامن: سرمایه گذاری و مسائل زیست محیطی از جمله مواردی است که در احیای معادن کوچک بسیار حایز اهمیت است.

همچنین نقش “رسانه ها” در پیشبرد اهداف این طرح ملی بسیار کلیدی است. رسانه ها باید به طور منظم موضوع احیا معادن کوچک را رصد کنند و با اطلاع رسانی دقیق از روند کار و نقد منصفانه، دست اندرکاران این طرح را یاری کنند.