بخش معدن یکی از مهمترین ارکان توسعه آذربایجان شرقی محسوب میشود. ذخایر معدنی موجود در استان آذربایجان شرقی مشتمل بر ۵۲ ماده معدنی در دو حوزه بهره برداری و اکتشاف بوده که منابع سرشاری از کانیهای فلزی و استراتژیک از قبیل طلا، مس، مولیبدن و منگنز را در کنار کانیهای با ارزش غیر فلزی اعم از سنگهای تزئینی، کائولن، نفلین سینیت، سیلیس، پرلیت، دیاتومیت، گچ و پوکه معدنی تشکیل داده اند.
مجموع ذخایر قطعی موجود در معادن استان بالغ بر ۸.۷ میلیارد تن است که این میزان، آذربایجان شرقی را معدنی ترین استان کشور کرده است.
با وجود این پتانسیلها و ظرفیتها آذربایجان شرقی چندان عایدی از معادن خود ندارد و ذخایر معدنی این استان با خام فروشی به دیگر مناطق کشور ارسال میشود.
با اینکه معادن مهمترین منبع برای تأمین مواد اولیه بسیاری از بخشهای اقتصادی هستند ولی با خام فروشی فرصتهای توسعه از آذربایجان شرقی سلب شده و این ثروت به حراج گذاشته میشود.
معدن مس سونگون، معدن مس انجرد اهر، معدن مس باشماق هشترود، معدن آلومینای نفلین سینیت شهرستان سراب، معدن طلای سوناجیل هریس و معدن سنگ آذرشهر تنها بخشی از معادن بزرگ استان هستند که چندان استفادهای از ظرفیت آنها نمیشود و با خام فروشی ثروت خدادادی مردم هدر میرود.
صنعت مس آذربایجان باید مستقل شود
معاون هماهنگی امور اقتصادی استانداری آذربایجان شرقی در گفتگو با خبرنگار بازار گفت: تا پایان سال ١۴٠٠ کل معادن استان ٨٣۵ مورد با ذخیره قطعی ٨.٧ میلیارد تن بوده است.
محمد کلامی با بیان اینکه معادن از ظرفیتهای اصلی توسعه استان هستند، گفت: مس سونگون به تنهایی یک میلیارد تن ذخیره مس دارد که شامل ۳۳ درصد ظرفیت معادن مس کشور میشود ولی با این حال مس در استان ما نتوانسته آن طور که باید و شاید ثروت ایجاد کند و ارزش آفرینی داشته باشد.
وی گفت: مس باید دو مسیر را طی کند تا استان از آن منتفع شود، اول اینکه صنایع زیردست مس مثل لولههای مسی و مس کاتد باید در داخل استان ایجاد شد. نباید مس به صورت خام و کنسانتره از استان خارج شود.
کلامی ابراز داشت: دوم اینکه صنعت مس استان نیز باید مستقل شود. فرمان صنعت مس استان باید در دست خود استان باشد. برای تحقق این موضوع باید پیش شرطهای حقوقی و مالی توسط خبرگان مالی استان تدوین شود.
کلامی ادامه داد: در شش ماهه دوم سال ۱۴۰۰ تعداد ٣۵ فقره پروانه اکتشاف معدن در استان صادر شده که از رشد حدودی ١٧ درصد نسبت به شش ماه اول سال برخوردار است.
معادن بهترین جایگزین برای درآمدهای نفتی
یک کارشناس اقتصادی نیز در گفتگو با خبرنگار بازار در خصوص پتانسیل معادن در کشور و استان آذربایجان شرقی افزود: تحریمها باعث کاهش درآمدهای نفتی شده که بهترین راه برای نجات اقتصاد کشور رونق صادرات از طریق دیگر بخشها به ویژه فروش مواد معدنی است.
رستم علیپور با تاکید بر اینکه معادن بهترین جایگزین برای درآمدهای نفتی است، ادامه داد: اگر مواد معدنی فرآوری شوند ارزش افزوده چند برابری خواهند داشت. فرآوری، در زنجیره ارزش صنایع معدنی زمینه ساز ارزش افزوده بالایی است که میتواند در بحران بد اقتصادی برای کشور مفید باشد.
وی همچنین ادامه داد: سنگهای معدنی پس از فرآوری از ارزش بالایی برخوردار میشوند و این امری است که سالها در آذربایجان شرقی به آن نگاه ویژه ای نشده است.