ماشینآلات و تجهیزات معدنی سنگین موردنیاز مانند انواع بیل مکانیکی، لودر، بولدوزر، دامپ تراک، تجهیزات حفاری و تجهیزات خاص معادن زیرزمینی زغالسنگ به دلیل اینکه امکان تولید آن در داخل وجود ندارد لذا باید از طریق واردات تأمین شود.
متأسفانه در طی سالهای گذشته سایهاندازی تحریمها و همچنین افزایش قیمت دلار موجب شده تا ماشینآلات موردنیاز معادن تأمین نشود و از طرفی ماشینآلات موجود در کشور و بهویژه در حوزه معدن به دلیل فرسودگی کار آیی خود را از دست بدهند و این موضوع موجب افزایش هزینه های تولید در معدن ها شود.
فرسودگی ماشینآلات بنا بر اظهارات بسیاری از متولیان این صنعت موجب افزایش هزینهها و حتی تعطیلی بسیاری از معادن کوچکمقیاس شده است و به دلیل اینکه هزینه تولید و استحصال را افزایش داده لذا از قدرت رقابت با سایر کشورهای منطقه نیز کاسته است.
اگرچه بر اساس مصوبه هیئتوزیران ورود و ترخیص ماشینآلات و راهسازی غیر اسقاطی دارای نشان تجاری معتبر جهانی، صرفاً تا پایان سال ۱۳۹۹ با ارز بازار ثانویه اعلامی بانک مرکزی به صورتی که حداکثر پنج سال از ساخت آن نگذشته باشد انجامشده است اما این مصوبه نتوانسته مشکل معدن کاران و نیاز آنها را برآورده کند و بنا بر اظهارات برخی از مسئولان این امکان بهویژه برای صاحبان معادن کوچکمقیاس وجود ندارد.
در کنار این چالشها در شرایط فعلی که تولید ماشینآلات در داخل کشور انجام نمیشود ممنوعیت واردات ماشینآلات دستدوم معدنی با عمر بیش از پنج سال نیز موجب ایجاد انحصار و بالاتر بودن نرخ ماشینآلات معدنی مستعمل در داخل کشور حتی از قیمتهای جهانی شده است.
عموماً ماشینآلات در دنیا در بازههای ۱۰ تا ۱۵ ساله مورداستفاده قرار میگیرند و ماشینآلات با عمر کمتر از پنج سال قابلیت استفاده برای شرکتهای بزرگ معدنی رادارند.
علاوه بر این فرسوده بودن ماشینآلات معدنی کشور در کنار ممنوعیت واردات ماشینآلات با عمر بالای پنج سال امکان نوسازی بخش معدن را از منظر ماشینآلات و تجهیزات معدنی با مشکلاتی روبهرو کرده است.
بازماندن از بازار رقابت
حسین اعتصامی یکی از معدن داران خراسان رضوی در گفتوگو با بازار با تشریح مشکلاتی که وی و همکارانش در حوزه معدن با آن دستوپنجه نرم میکنند به ما میگوید: بسیاری از مسئولان بهطور مستمر در سخنرانیهایشان از این استان بهعنوان رنگینکمان مواد معدنی یاد میکنند اما کمتر شخصی به مشکلات معادن توجه میکند.
وی بابیان اینکه در حال حاضر بیش از نیمی از معادن استان به تعطیلی کشیده شده است اظهار میکند: متأسفانه فرسودگی ماشینآلات استخراج و همچنین فراوری موضوع جدی است و این موضوع موجب شده تا در حوزه صادرات کمکم بازارهای هدف را از دست بدهیم.
این معدن کار به ما میگوید: ما هنوز در بسیاری از معادن سنگ برای جابجایی و حتی بارگیری سنگهای تزئینی از بیل لودر استفاده میکنیم و لذا هزینههای زیادی را در این رابطه متحمل میشویم.
وی بابیان اینکه قیمت تمامشده محصولات ما در مقایسه با کشوری مثل چین بسیار بالاتر است اظهار میکند: فرسودگی ماشینآلات معدنی باعث افزایش هزینههای معدنکاری شده است بنابراین این موضوع بهصورت مستقیم بر قیمت فروش ماده معدنی تأثیر گذاشته است.
اعتصامی با اشاره به اینکه فرسودگی ماشینآلات معدنی موجب بازماندن ما از رقابت با سایر کشورها شده است میافزاید: برای مثال قیمت تمامشده برای محصولی که هر تن ۱۰۰ دلار است ولی قیمت همان محصول در کشورهای دیگر برای اینکه از ماشینآلات مناسب استفاده میکنند و استهلاک ندارند ۸۰ دلار تمام میشود لذا با این احتساب چگونه میتوان با این کشورها در بازارهای هدف رقابت کرد؟
وی اظهار میکند این مشکلات ازیکطرف و از طرفی دیگر موضوع هزینههای حملونقل، دلیل افزایش کرایه بار و اثرات این افزایش بر قیمت تمامشده محصولات معدنی بیش از گذشته مزید بر علت شده است.
این تولید کننده مواد معدنی بابیان اینکه رشد هزینههای جانبی تولید در بخشهای مختلف، تولیدکننده را در قیمت تمامشده محصولش با چالش مواجه میکند یادآور میشود: تغییر قیمت حاملهای انرژی و فرآوردههای نفتی در سال جاری موضوع مهمی است که بر بخشهای مختلف ازجمله حملونقل اثرگذار بوده است از طرفی، نمیتوان اثر نرخ ارز بر حوزههای دیگر را نادیده گرفت.
وی اضافه میکند: از سوی دیگر، امروز بخش صادرات و تولید نمیتواند همگام با تورم جامعه، نیاز خود را تأمین کند و افزایش قیمتهای حوزه حملونقل هم بر این بخش اثرگذار است.
وی افزایش قیمت برخی از مواد معدنی مانند شن و ماسه را فقط به دلیل افزایش هزینههای حملونقل عنوان میکند و میگوید: طبق بررسیها هزینههای تولید این محصولات، در قیمت تمامشده مخلوط تولیدی از معدن بین ۳۸ تا ۶۴ درصد هزینه مربوط به هزینههای حمل ماده معدنی برداشتشده تا کارخانه بوده است.
اعتصامی در این رابطه به ما میگوید: حتی حملونقل ریلی نیز در کشور ما نسبت به سایر کشورها گرانتر تمام میشود و لذا اگر میخواهیم در بازارهای آسیا و اروپا حرفی برای گفتن داشته باشیم و از معدن بهعنوان جایگزین نفت استفاده کنیم باید بگویم با این ماشینآلات کهنه و این زیرساختها این رؤیا به حقیقت نمیپیوندد.
مهمترین مشکل معدن داران
نائب رئیس سازمان صمت خراسان رضوی در گفتوگو با بازار در تشریح مشکلات معدن داران در حوزه حملونقل و همچنین فرسودگی ماشینآلات اظهار میکند: بحث فرسودگی ماشینآلات و تجهیزات بسیار جدی و قابلتأمل است و لذا بسیاری از معدن داران به دلیل عدم بنیه مالی نمیتوانند این بخش از ضعفشان را درمان و تقویت کنند و لذا همین موضوع بسیاری از معادن را با رکود و یا کاهش فعالیت مواجه کرده است.
محسن احتشام ا از فرسودگی ماشینآلات و تجهیزات بهکارگیری شده در معادن بهعنوان مهمترین مشکلات این روزهای معدن داران یاد میکند و میگوید: عدم بهروز بودن فنّاوری و فراوریهای روز معادن متأسفانه موجب کاهش راندمان در این حوزه شده است.
وی با اشاره به ذخایر قابل توجه معدنی در کشورمی افزاید: فرسودگی ماشین آلات در این بخش باعث شده است معدنکاران ایرانی در شرایط ناعادلانه با معدنکاران جهانی رقابت کنند.
و...