کوارتز ماده ای معدنی و بادوام است. بخش بزرگی از تفاوت بین کوارتز و کوارتزیت مربوط به مسئله ماهیت متخلخل تر سنگ است.
در حالیکه کوارتزیت یک سنگ دگرگونی است که دارای ماسه سنگ یا چرت غنی از کوارتز گرما و فشار بالا را تجربه کرده است کوارتزیت معمولاً از بیش از 90٪ کوارتزساخته می شود. برخی از آنها می توانند تا 99٪درصد کوارتز افزایش پیدا کنند. ظاهر کوارتزیت تقریبا شیشه ای در مواردی شبیه سنگ مرمر می باشد.
شرایط تشکیل کوارتزیت : کوارتزیت یک سنگ دگرگونی بدون اجزا ی مشخص داخلی است که متشکل از ماده معدنی کوارتز تشکیل شده است. هنگامی که یک ماسه سنگ غنی از کوارتز باشد و در شرایط گرما، فشار و فعالیت شیمیایی لایه های داخلی زمین قرار بگیرد دگرگون می شود و تغییر می کند، تشکیل شده و دردگرگونی دانه های ماسه و سیمان سیلیسی به هم متصل شده و متبلور مجدد می شوند.درچنین شرایطی دانه های کوارتز را به هم متصل و سنگی متراکم تر با سختی بالاتر و هم دانه را تشکیل می دهند با نام کوارتزیت نه تنها دلالت بر درجه بالایی از(سختی) و دارای خلوص محتوای کوارتز بالاتر نیز هست. کوارتزیت به طور کلی شامل بیش از 90 درصد کوارتز و برخی از نمونه های مواد معدنی حتی تا 99 درصد کوارتز هم در این سنگ دیده شده است و میتوان کوارتزیت را خالص ترین غلظت سیلیس در پوسته زمین دانست.
تفاوت کوارتز با کوارتزیت: یک ماسه سنگ غنی از کوارتز می تواند شبیه کوارتزیت دیده شود. در شکستگی های ماسه سنگ اطراف دانه های کوارتز می شکند. کوارتزیت ظاهری شیشه ای و درخشندگی شیشه ای دارد. نمایش رنگ های کاملا متمایز در رخنمون اولیه توسط کوارتزیت نتیجه ناخالصی های ادغامی است که در طول دگرگونی با کوارتز دیده شده است.
تفاوت فیزیکی کوارتزیت با سنگ مرمر : ظاهراً شباهت سنگ مرمر با کوارتزیت گاها غلط انداز است. به نظر می رسد، یک قطعه کوارتزیت را نمی توان توسط یک تیغه فلزی خراشید و همچنین کوارتزیت در تماس مستقیم با اسید هیدروکلریک رقیق گاز تولید نمی کند.
مشخصات کلی سنگ کوارتزیت
الف- بافت - دانه ای.
ب- اندازه دانه بندی - دانه متوسط
ج- سختی - سخت
د- رنگ - متغیر – از خلوص زیاد به رنگ سفید تا رنگهای کاملا متفاوت دیده می شود.
ه - کانی شناسی – کوارتز با کمی ناخالصی.
و- سایر خصوصیات - معمولاً برای لمس ریگدار هستند.
ز- موارد استفاده - کوارتزیت خالص منبع سیلیس برای اهداف متالورژی و برای ساخت آجر است.
مشخصات کامل کوارتزیت:
کوارتزیت یک سنگ کاملا دگرگونی و فشرده، سخت شده، بدون برگ و ترک ، دانه متوسط تا دانه درشت کریستالی و تقریباً تک ماده معدنی با بافت گرانوبلاستیک است. شکل دانه ایزومتریک و تماس های دندانه دار آنها نتیجه فرآیند تبلور مجدد و از بین رفتن فرم ها و تماس های اولیه دانه در شرایط فشار بالا و دمای بالا است. کوارتزیت خالص از سنگ های رسوبی شامل کوارتز، ماسه سنگ خالص، سیلت استون، هورن فلز تشکیل می شود. کوارتزیت، علاوه بر کوارتز بیش از 90 درصد، دارای مقادیر از مواد معدنی بوده و بر اساس ماده موجود در آن با پیشوند و پسوند نامگذاری می شود، مانند میکا (کوارتزیت میکا)، کلریت (کوارتزیت کلریت)، فلدسپات (کوارتزیت فلدسپات)، گارنت (کوارتزیت گارنت) و آمفیبول (کوارتزیت آمفیبول)
کوارتزیت در دگرگونی منطقه ای انواع فلدسپات و انواع ماسه سنگ کوارتز، در کنار سیلت استون، چرت و به ندرت در رگه های ذخیره ای پگماتیت غنی از کوارتز تشکیل می شود. تبدیل سنگهای رسوبی مثل ماسه سنگها حاوی کوارتز تحت تسلط کوارتز اولیه به کوارتزیت معمولاً ناشی از شرایط دمای بالا و فشار بالا است که معمولاً به حرکت تکتونیکی و فشردگی در کمربندهای کوهزایی مربوط میشود.
کوارتزیت ها به طور وافر در دسترس، توده های عظیم و فشرده، بسیار سخت، ارزان قیمت، بسیار مقاوم در برابر هوازدگی حرارت و مواد شیمیایی هستند و اغلب به شکل ارتفاعات یا مناطقی که از سنگ های اطراف بیرون زده اند یافت می شوند. بدلیل مقاومت بسیار در برابر هوازدگی به شکل کلاست ها و به عنوان قطعات کوارتزیت در ماسه ها یا ماسه سنگ ها، کنگلومراها، شیست و انواع رسوبات آواری دیده می شود کوارتزیت ها برای استفاده در راه آهن، جاده ها، محل سد و مصالح ساختمانی مانند دیوارها، کفپوش ها، کاشی های سقف، پله ها و میزهای آشپزخانه در آشپزخانه بسیار مناسب هستند.